Prirodne katastrofe
Prirodne katastrofe
Prirodne katastrofe su pojave u prirodi koje nastaju pod delovanjem prirodnih sila. Pojavljuju se iznenada i svojim razornim moćima uništavaju sve ispred sebe, a ljudi ne mogu da učine ništa ih spreče u tome. Zato ih nazivamo prirodnim katastrofama.
Tornado je olujni vetar u obliku levka koji se okreće u krug velikom brzinom, a istovremeno se kreće i po površini zemlje ili mora, često menjajući svoj pravac kretanja. Tornada se formiraju u olujama širom sveta, a nastaju zbog mešanja toplog i hladnog vazduha u atmosferi. Kada se u oblaku sudari strujanje toplog vazduha, koji se diže sa površine zemlje u atmosferu sa strujanjem hladnijeg silaznog vazduha, oblak počinje da rotira i zbog sile zemljine teže u obliku levka se spušta ka površini zemlje. Prečnik levka može biti od nekoliko metara do 2 km, a visina do 1 km. Brzina vetra u vrtlogu može biti i do 500 km/h. Tornado može trajati od nekoliko minuta do jednog sata. Dok se kreće usisava sve pred sobom i gde god prođe ostavlja pustoš, pa se u našem jeziku naziva pijavicom.
Uragan je vetar čija brzina duvanja prelazi 119 km/h. Formira se u Meksičkom zalivu, a onda različitom jačinom pogađa jugoistočni deo Sjedinjenih američkih država i zemlje u Karipskom moru. Da bi nastao potrebni su topao okean, vlaga i blagi vetar koji pomešani zajedno stvaraju velike uraganske spirale, u čijem centru se nalazi miran deo koji se naziva “oko”. Zavisno od brzine vetra uragani su podeljeni u pet kategorija. Najopasniji je uragan kategorije 5, kod koga vetar duva brzinom preko 250 km/h. On ruši zgrade, nosi krovove i svi stanovnici koji žive blizu obale (do 15 km udaljenosti) moraju da se privremeno isele.
Cunami su veliki talasi koji nastaju usled naglog pomeranja velike količine vode u morima i okeanima. Izivaju ih podvodne vulkanske erupcije i podvodni zemljotresi. Kada dođe do snažnog zemljotresa čiji je epicentar na dnu mora, morsko dno se vertikalno pomera nekoliko metara zbog čega dolazi do naglog skoka vode i stvaranja talasa koji se kreće ka obali brzinom do 900 km/h. Na pučini gde su velike dubine dubine mora cunami se ne oseti. Tek kada prvi talas stigne u plićak blizu obale, nastaje cunami efekat. Tada dolazi do naglog smanjenja brzine kretanja talasa, ali i do naglog porasta njegove visine, čak do nekoliko desetina metara. Prvi talas je koji udari u obalu je najveći i najrazorniji.
Zemljotres je podrhtavanje zemljine kore koje nastaje nastaje usled pomeranja tektonskih ploča, kretanja Zemljine kore ili pojave udara, zbog čega dolazi do oslobađanja velike količine energije. Zemljotresi se javljaju često na malim površinama kopna ili okeanskog dna, ali njihova jačina je mala tako da ne dolazi do jakog podrhtavanja zemlje. Manji zemljotresi nastaju kao posledica vulkanske erupcije, obrušavanja pećina i podzemnih prostorija, kao i razne eksplozije, duboke bušotine i nuklearna testiranja ljudi u prirodi. Mesto u unutrašnjosti zemlje gde se oslobađa najviše energije naziva se hipocentar, a tačka na površini zemlje u kojoj se potres najviše oseća i koja se nalazi direktno iznad hipocentra naziva se epicentar. Pored klizanja tla na kopnu, zemljotresi izazivaju i poktetanje velike količine vode u morima i okeanima (cunami).
Vulkani su otvori u Zemljinoj kori. Najčešće su kupastog oblika sa otvorom u sredini koji se naziva se krater ili grotlo. Erupcija vulkana je pojava kada kroz otvor vulkana lava, pepeo i gasovi izlaze na površinu, gde se hlade i talože. Lava je istopljena stena i njena temperatura može dostići 1400 stepeni C. Danas u svetu postoji oko 500 aktivnih vulkana. Ostali su neaktivni, uspavani vulkani.
Preuzeto: Topvita
Komentariši